شیرینی ها:
یکی از مهم ترین مواد غذایی که زینت‌بخش میهمانی‌های نوروز است، انواع شیرینی‌هاست. مصرف شیرینی در دید و بازدیدهای عید رواج زیادی دارد. به طور کلی در انواع میهمانی‌ها، شیرینی یکی از مهم ترین موادی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. افراط در مصرف شیرینی می‌تواند لطمات فراوانی به سلامت انسان وارد سازد. یکی از زیان‌های مهم مصرف زیاد شیرینی، چاقی و عوارض و اختلالات ناشی از آن است. مواد قندی و نشاسته‌ای به آسانی تبدیل به چربی شده و در بدن ذخیره می‌شوند و ایجاد چاقی می‌کنند.
ضمنا افراط در مصرف شیرینی به سلامت دندان‌ها لطمه وارد کرده و موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. همچنین باعث افزایش فشار خون و چربی‌های نامطلوب خون شده که در نهایت سلامت قلب و عروق را دچار اختلال می‌نماید.
بنابراین بهتر است در ایام نوروز و اصولا در همه اوقات زندگی از افراط در مصرف شیرینی و انواع مواد شیرین خودداری نماییم. برخی از هموطنان مان تصور می‌کنند در ایام جشن‌ها و مراسم خاص، مجاز به تغییر گسترده در برنامه غذایی معمول روزانه هستند و می‌توانند در این اوقات، در مصرف برخی موادی که برای سلامت انسان مضر است، افراط کنند.
مواد غذایی حاوی فیبر:
یکی دیگر از عوارضی که معمولا بعد از تعطیلات نوروز گریبان گیر اشخاص می‌شود، یبوست و اختلالات گوارشی است. علت مهم بروز اختلالات گوارشی، افراط در مصرف غذا و نیز استفاده زیاد از غذاهای چرب و سرخ کرده است. یکی دیگر از مهم ترین دلایل یبوست، عدم یا کمبود استفاده مواد فیبری دارای باقیمانده است.
در ایام تعطیلات نوروز معمولا افراد از میوه، سبزی، سالاد، حبوبات و سایر مواد غذایی حاوی فیبر، کمتر استفاده می‌کنند. این قبیل مواد خوراکی علاوه بر فیبر، حاوی مواد مغذی مفیدی هستند که تاثیر قابل توجهی در جهت سلامت انسان دارد. یکی از مهم ترین خواص فیبری غذایی، پیشگیری از یبوست و نیز درمان این اختلال شایع قرن حاضر است.
مواد غذایی حاوی فیبر، باعث تسریع عبور غذا از دستگاه گوارش شده و از بروز یبوست پیشگیری می‌نمایند. ضمنا خواص مهم دیگری نیز در بردارند، از جمله آن که موجب کاهش چربی‌های نامطلوب خون و تنظیم تعادل فشار خون می‌شوند و در پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان به‌خصوص سرطان کولون(روده بزرگ) موثرند.
مصرف آب کافی:
اختلال دیگری که در ایام نوروز به طور معمول در برنامه غذایی افراد رخ می‌دهد، کمبود مصرف آب است. در تعطیلات عید به علت آنکه افراد بیشتر اوقات خود را به سفر می‌گذرانند و یا صرف دید و بازدید دوستان و اعضاء فامیل می‌کنند، به طور معمول کمتر آب مصرف می‌نمایند. کمبود مصرف آب می‌تواند اختلالات مهمی در سلامت انسان به جا گذارد؛ از جمله آن که موجب بروز یبوست و ناراحتی‌های گوارشی ناشی از آن شود.
کمبود مصرف آب در انجام واکنش‌های بیوشیمیایی حیاتی که در داخل بدن انجام می‌شود، اختلال ایجاد می‌کند. آب در حفظ سلامت، شادابی و طراوت پوست تاثیر مهمی دارد و کمبود مصرف آن باعث کاهش رطوبت و طراوت پوست شده و یکی از عوامل موثر در خشکی و پژمرده شدن پوست و پیری و چروک شدن آن است.
ضمنا مصرف آب کافی، باعث فعالیت بهتر و مناسب‌تر کلیه‌ها در تصفیه‌خون و دفع مواد زائد از بدن می‌شود. پس مصرف آب کافی را در برنامه غذایی روزانه خود فراموش نکنیم.
این موضوع باید در تمام اوقات زندگی، اعم از روزهای عادی و یا ایام خاص مانند نوروز، مسافرت و غیره رعایت شود. برخی از افراد فقط در تابستان و روزهای گرم سال آب میل می‌کنند و در فصل سرد، به علت آنکه تشنه نمی‌شوند، آب کافی مصرف نمی‌کنند. توجه داشته باشیم که در تمام اوقات و روزهای زندگی، ما نیاز به مصرف آب داریم و هرگز نبایستی میزان آب مصرفی را کاهش دهیم، مگر در بیماری‌های خاصی که پزشک مصرف آب را ممنوع یا محدود کرده باشد.
انجام ورزش و پیاده روی:
مشکل دیگری که به هنگام تعطیلات عید معمولا در زندگی افراد رخ می‌دهد، کمبود تحرک و فعالیت جسمی مانند پیاده‌روی، ورزش و غیره است. به همین علت بسیاری از اشخاص، بعد از ایام نوروز افزایش وزن پیدا می‌کنند و یا افراد در سنین بالاتر مبتلا به افزایش فشار یا چربی‌های خون می‌شوند.
ورزش و تحرک جسمی مناسب روزانه برای همه افراد اعم از زن و مرد، بزرگ و کوچک و پیر و جوان ضروریست. فعالیت جسمی علاوه بر آن که موجب کاهش چربی‌های نامطلوب خون می‌شود و در تنظیم تعادل فشار خون موثر است، از افزایش وزن و چاقی نیز پیشگیری کرده و در سلامت قلب و عروق تاثیر مهمی دارد. علاوه بر آن، روحیه‌سازی و حفظ شادابی، نشاط و نیز پیشگیری از افسردگی، بی‌حوصلگی و احساس کسالت بسیار موثر است.
توصیه های مهم:
با نگاهی اجمالی بر نکات مورد بررسی در این مجموعه، می‌توانیم موارد زیر را به طور خلاصه، جهت برخورداری از تغذیه صحیح و حفظ هر چه بیشتر سلامت، در ایام نوروز به خوانندگان محترم، پیشنهاد نماییم:
- در مصرف مغزها اعتدال را رعایت کنیم و از آجیل بدون نمک استفاده کنیم. به خصوص از مصرف آجیل در اوقات نزدیک وعده‌های اصلی غذایی خودداری شود.
- از میوه‌ها به‌خصوص میوه‌های دارای پوست مثل مرکبات، کیوی و امثال آن در دید و بازدیدهای عید استفاده کنیم. در صورت استفاده از میوه‌هایی که با پوست مصرف می‌شوند (مانند سیب، انگور و...) بهتر است از شست‌وشو و ضدعفونی کردن آنها مطمئن شویم.
- از مصرف سبزی خوردن و سالاد در خارج از خانه خودداری نماییمریال ولی حتما از این مواد غذایی در ایام نوروز، در خانه به مقدار کافی استفاده کنیم.
- در مصرف شیرینی و مواد شیرین به هیچ وجه نباید افراط کنیم. سعی نماییم مصرف شیرینی را در ایام عید به حداقل برسانیم.
- مصرف غذاهای سرخ کرده و پرچرب به هیچ‌وجه برای سلامت انسان مفید نیست و بهتر است از مصرف این قبیل غذاها خودداری نماییم.
- مصرف حبوبات را در ایام نوروز و به طور کلی در تمام اوقات زندگی فراموش نکنیم.
- در مصرف آب کافی کوتاهی نکنیم و روزانه حدود 6 تا 8 لیوان آب استفاده نماییم. البته در سفرها باید از سالم و بهداشتی بودن آب اطمینان داشته باشیم.
- ورزش و پیاده‌روی در ایام نوروز نبایستی فراموش شود، زیرا در حفظ سلامت و شادابی بدن و پیشگیری از بروز چاقی، یبوست و افزایش چربی‌های نامطلوب خون بسیار مفید است.
- توجه داشته باشیم که دید و بازدیدها و سفرهای نوروز نظم خواب ما را بر هم نزند، زیرا اختلال در نظم خواب، سلامتی بدن را به خطر می‌اندازد.
برلیانت بزرگمهر-مشاور تغذیه و رژیم درمانی