در سال‌های اخیر تلویزیون، روزنامه‌ها و همه رسانه‌های عمومی سعی در جا انداختن مصرف کلسیم و ویتامین D در برنامه غذایی سالمندان داشته‌اند، تا حدی که همه جا برای نشان دادن یک خانم یا آقای سالمند سالم، یک لیوان شیر در دستش می گذارند
اما تحقیقی جدید نشان می دهد سالمندانی که مقدار زیادی کلسیم و ویتامین D مصرف می کنند، در معرض آسیب‌های مغزی وسیع‌تری قرار دارند. کلسیم و ویتامین D اضافی قادر به ایجاد اختلالات رفتاری افسردگی و حتی سکته در سالمندان خواهند بود.
مارتا ای پاین(سرپرست تحقیق و یکی از استادان دانشگاه روانپزشکی و رفتارشناسی دانشگاه دوک در کارولینای شمالی) می گوید: ” وجود آسیب‌های مغزی در سالمندان چندان غیرمعمول نیست، اما چیزی که حائز اهمیت است گستردگی این آسیب‌هاست که ما در تحقیقات همه‌جانبه خود بر روی عملکرد مغز دریافته‌ایم که مصرف زیاد کلسیم و ویتامین D باعث افزایش آسیب‌های مغزی در سالمندان خواهد شد.”
وی با اشاره به اینکه آزمایش‌های اخیر اولین مطالعاتی است که به بررسی رابطه بین مغز با تغذیه می پردازد، می گوید:” در ابتدای تحقیقات به درستی نمی دانستیم که کدام یک از عوامل غذایی، قادر به آسیب مغزی خواهد بود، اما نهایتاً به این نتیجه رسیدیم که ازدیاد مصرف ویتامین D و کلسیم ، ایجاد اختلال را افزایش می دهند.”
با این وجود، متخصصان تغذیه معتقدند فعلا نباید مردم را از مصرف کلسیم و ویتامین D اضافی منع کرد، چرا که مصرف این دو ماده مغذی برای حفظ سلامت استخوان ها به خصوص در سالمندان بسیار حیاتی است.
تحقیقات گسترده در سال‌های اخیر همگی نشانگر آن است که بیماری پوکی استخوان ، مشکلی جهانی است، تا جایی که تمام سازمان‌ها و متولیان بهداشتی در سرتاسر جهان مصرف ۱۲۰۰میلی‌گرم کلسیم در روز و ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ واحد بین‌المللی ویتامین D را برای بزرگسالان بالای ۵۰ سال توصیه می کنند، البته باید متذکر شد که مصرف مکمل ها به خصوص در سنین بالا ، باید تحت نظز پزشک باشد، نه خودسرانه.
در همین راستا، بیشتر کارشناسان مصرف منابع طبیعی کلسیم را به جای مصرف مکمل پیشنهاد می کنند. از بهترین منابع کلسیم: لبنیات مثل شیر، ماست، پنیر ، کشک و قره قوروت و نیز غذاهای دریایی به ویژه ماهی تن، کیلکا و ساردین است. نیاز افراد بالغ به کلسیم حداقل ۱۰۰۰ تا ۱۲۰۰ میلی گرم کلسیم در روز است. البته در زنان باردار ، شیرده ، یائسه و افراد مسن و بچه ها بیشتر بوده و ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی گرم در روز است. سایر منابع کلسیم شامل: سبزیجات برگ سبز مثل کلم پیچ ، اسفناج ، کرفس، جعفری و نیز شلغم ، هویج ، زیتون ، پرتقال ، انگور ، توت فرنگی ، خرمالو ، کشمش ، بادام ، پسته ، بادام زمینی ، گردو و حبوبات است.
ویتامین D که فاکتوری مناسب برای جذب بیشتر کلسیم در بدن به شمار می آید، به واسطه تابش آفتاب به سطح پوست، ساخته می شود که با افزایش سن این ساخت و ساز کاهش می یابد. متخصصان ،مصرف منابع طبیعی آن را که عبارتند از: جگر، ماهی‌های آب شور، محصولات لبنی(کره و خامه) و زرده تخم مرغ را توصیه می کنند. روغن کبد ماهی غنی ترین منبع آن است.
دانشمندان دانشگاه کارولینا در تحقیقات اخیر خود به این نتیجه رسیده‌اند که بین ضایعات مغزی گسترده و دریافت بالای محصولات لبنی پرچرب هم رابطه‌ای وجود دارد و این موضوع، آنها را در نتیجه‌گیری تأثیر کلسیم و ویتامین‌ها مصمم‌تر کرده است.
این گروه تحقیق با بررسی MRI مغزی ۲۳۲ مرد و زن، در سنین ۶۰ تا ۸۶ سال دریافتند که همه آنها دارای آسیب‌های مغزی با گستردگی‌های متفاوتی بودند و با بررسی سایر عوامل پزشکی و فشار خون این افراد به این نتیجه رسیدند که افزایش مصرف کلسیم و جذب بیشتر آن از طریق دیواره رگ ها و ته‌نشین شدن آن(با حالتی مشابه آنچه در استخوان‌ها اتفاق می افتد) باعث تنگ شدن دیواره عروق می شود و قدرت ارتجاعی آنها را کم می کند و افزودن ویتامین D به این آزمایش این فرآیند را بدتر می کند. در واقع ضایعات عروقی، چنانچه در مغز اتفاق بیفتد، قادر به گسترش آسیب‌های مغزی خواهد بود.
قرارگیری این تحقیقات در کنار بررسی‌هایی که همگی مصرف کلسیم و ویتامین D را برای سالمندان مفید معرفی می کنند، باعث کشمکش بین محققان این بررسی و متخصصان طرفدار مصرف مکمل کلسیم و ویتامین D در سالمندان شده است