فوت کوزه گری مطالعه

زمانی که صحبت از یادگیری و مطالعه می شود، اولین و مهمترین مساله ای که باید در ذهن داشته باشید این است که در این زمینه باید بین مهارتهای مطالعه، تکنیکهای مطالعه و روش های مطالعه تمایز قایل شد.

مهارتهای مطالعه شامل توانایی یادگیرنده برای یک مطالعه موفقیت آمیز است که نقش بسیار موثری در یادگیری افراد دارد برای مثال توانایی تمرکز، درک دقیق و درست مفاهیم و همچنین توانایی به خاطر آوردن آنچه که قبلا آموخته شده است(یادآوری) از اصول اساسی مهارتهای مطالعه است. البته مهارتهای مطالعه را نباید با تکنیکهای مطالعه و یا روشهای مطالعه اشتباه گرفت. برای درک تفاوت بین این سه مورد به این مثال توجه کنید:

 یک بازیکن فوتبال را در ذهن مجسم کنید. برای اینکه این فرد تبدیل به یک بازیکن حرفه ای فوتبال شود لازم است که ابتدا مهارتهای اولیه و اصلی را در زمینه های پاس دادن، هد زدن، دریبل کردن و ... کسب کند تا در مرحله بعدی بتواند تکنیکهای یک بازی دسته جمعی مانند فوتبال را بیاموزد. تازه بعد از یادگیری این مهارتهاست که او می تواند در زمینه تکنیکها و روشهای  فوتبال تبحر یابد. بنابراین مهارتهایی مانند پاس دادن و دریبل کردن و ..را می توان با مهارتهای مطالعه مورد قیاس قرار داد و از طرف دیگر تکنیکها و روشهای مورد استفاده یک بازیکن فوتبال را با تکنیکها و روشهای مطالعه مقایسه کرد.

تکنیکهای مطالعه نیز به سه گروه عمده برنامه ریزی، نظارت و ارزشیابی و نظم دهی تقسیم می شود. که البته در این مقاله قصد نداریم به توضیح مفصل تکنیکهای مطالعه بپردازیم بلکه تمرکز بیشتر ما بر روی روشهای مطالعه خواهد بود. روشهای یادگیری روشهایی هستند که با آموختن آنها میتوان به یادگیرندگان کمک کرد تا نسبت به یادگیری و تفکر خود آگاهانه عمل کنند و در برخورد با تکالیف مختلف یادگیری از روشهای مفید استفاده کنند. در ادامه سه روش پس ختام، کاپس و مردر به شما نوجوانان عزیز آموزش داده می شود.

روش پس ختام

این روش یکی از روشهای موفق مطالعه و یادگیری ویژه متون درسی و علمی است که از سرواژه اول شش مرحله این روش مطالعه یعنی پیش خوانی، سوال کردن، خواندن ، تفکر، از حفظ گفتن و مرور کردن گرفته شده است.

پیش خوانی

در این مرحله مقدمه یا توضیحات مقدماتی، هدفها، تیترهای اصلی و فرعی، خلاصه و جملات مقدماتی یا جملات موضوعی پاراگرافها مورد مطالعه قرار می گیرد.

سوال کردن

در این مرحله برای هر قسمت یا هر فصل از کتاب که می خوانید و در رابطه با هدفی که از مطالعه دارید سوال هایی را طرح می کنید. یکی از راههای انجام این کار آن است که عنوان ها را به سوال تبدیل کنید.

خواندن

در این مرحله موضوع را با دقت و به طور کامل بخوانید. به هنگام مطالعه سعی کنید سوالهایی را که در مرحله قبل مطرح کردید جواب دهید.

تفکر

 در این مرحله سعی کنید با اندیشیدن درباره مطالبی که می خوانید آنها را بفهمید و به آنها معنی دهید مثلا آنچه را که می خوانید با مطالبی که قبلا یادگرفته اید ربط دهید.

از حفظ گفتن

 پس از خواندن هر قسمت سعی کنید مطالب مهم آن را به یاد آورید و برای خود بازگو کنید. از حفظ گفتن به شما کمک می کند تا بر درک خود نظارت کنید و از این طریق بر شما معلوم می شود که چه قسمتهایی را خوب یاد نگرفته و باید از اول بخوانید.

مرور کردن

منظور از مرور کردن این است که تمام مطالب خوانده شده را مجددا مرور یا بازبینی کنید. بهترین راه مرور این است که بدون مراجعه به متن، سوالهای مهم مربوط به آن را جواب دهید.

با توجه به توضیحات بالا این روش بر سه اصل مهم سازمان دهی، بسط معنایی و تمرین بازیابی استوار است و دلایل عمده موفقیت آن توجه به همین اصول نظری است.

روش کاپس

روش پس ختام برای مطالعه متن های علمی و درسی بسیار مناسب است اما روش کاپس برای مطالعه متن های ادبی کاربرد دارد. برای استفاده از این روش در مطالعه متن های ادبی باید به چهار دسته از سوالات پاسخ داد:

1- چه کسانی شخصیت های این داستان هستند؟

2- چه چیزی هدف این داستان را تشکیل می دهد؟

3- چه مشکلی رخ داده است؟

4- چگونه مشکل حل می شود؟

روش مردر

روش مردر صورت جدیدتر و تکمیل یافته تر روش پس ختام است و از نظریه ها و پژوهشهای روان شناسی خبرپردازی مشتق شده و لذا جنبه شناختی آن بیشتر است. این روش شامل مراحل زیر است:

حال و هوا

منظور این است که پیش از شروع مطالعه و یادگیری حال و هوای آن را پیدا کنید یعنی سرحال و آماده یادگرفتن باشید و تا پایان مطالعه آن حالت را حفظ کنید.

درک و فهم

در این مرحله بکوشید تا آنجا که ممکن است مطالبی را که می خوانید به طور عمیق درک کنید، از کم و کیف و فهم خود آگاه شوید و بخشهایی را که خوب نمی فهمید علامتگذاری کرده تا درمراحل بعدی مجددا به سراغ آنها بروید.

یادآوری

در این مرحله آنچه را که از قبل خوانده و فهمیده اید به یادآورید و از راهبردهای تفسیر، تفکر و تحلیل مفاهیم استفاده کنید.

کشف و هضم

در این مرحله به قسمتهایی که قبلا خوانده اید و نفهمیده اید مراجعه کنید و به یادگیری آنها بپردازید . به این ترتیب به کشف آنچه که نفهمیده اید پرداخته و به سازمان بندی مطالب بپردازید.

بسط و گسترش

مطالبی را که می خوانید بسط و گسترش دهید یعنی به آنها شاخ و برگ دهید و آنها را به مطالبی که قبلا آموخته اید ربط دهید.

مرور کردن و پاسخ دادن

فعالیت اصلی مرور کردن به یادآوری آموخته ها، توجه به نکات مهم و سعی در پاسخ دادن به سوالهای قبلا طرح شده و تمرکز کردن بر هدفهای یادگیری است. هدف عمده این مرحله از یادگیری رفع نواقص راهبردهای مطالعه برای کاربردهای آتی است. در این مرحله همچنین سعی کنید تا اشتباهاتی را که در امتحان مرتکب شده اید تحلیل کنید و برای یادگیری آنها راهبردهای دیگری برگزینید.