مواد آلرژن یا حساسیت‌زا موادی هستند که در صورت ورود به سیستم تنفسی افراد مستعد و حساس باعث شروع علائم حساسیتی در آنها می‌شوند. این مواد عموما بسته به مقاومتی که دارند به دو دسته تقسیم می‌شوند: چند ساله و فصلی. مواد حساسیت‌زای چند ساله در طول سال وجود داشته و ایجاد حساسیت می‌کنند ولی آلرژن‌های فصلی تنها در زمان‌های خاصی از سال وجود دارند و در حجم بالا در محیط‌های مختلف یافت می‌شوند. گیاهان در سه فصل گرده‌افشانی می‌کنند و این فصول بر‌اساس عملکرد رویشی که دارند با هم متفاوتند. درختان در بهار گرده‌افشانی می‌کنند و علفزارها در اوایل تابستان و درنهایت، علف‌های هرز نیز در اواخر تابستان و اوایل پاییز به گرده‌افشانی می‌پردازند. کپک‌ها و قارچ‌های محیطی و خارجی نیز از دیگر علل ایجاد حساسیت‌های پاییزه به شمار می‌روند. آنها را بیشتر می‌توان در خاک، کود و برگ‌هایی یافت که در طول پاییز زمین را می‌پوشانند. دانه‌های قارچ شایع‌ترین آلرژن‌های تولید شده در هوا هستند که سبک و کوچک بوده و به راحتی از طریق ریه‌ها قابل استنشاق هستند.
علائم حساسیتی
افراد در مواجهه با مواد حساسیت‌زا علائمی چون عطسه، آبریزش یا خارش بینی و آبریزش چشم از خود بروز می‌دهند که در فصل پاییز این علائم تشدید می‌شود. حدود هشت درصد افراد دچار حساسیت‌های فصلی هستند و علاوه بر علائم ذکرشده، با نوعی اختلالات خواب هم دست و پنجه نرم می‌کنند، زود احساس خستگی کرده، روی کارهای خود تمرکز ندارند و بازدهی آنها در محیط‌های تحصیلی و کاری کاهش می‌یابد.
از خود مراقبت کنید
· بهترین شرایط درمانی برای مبتلایان به حساسیت‌های پاییزه به‌گونه‌ای است که افراد باید حدود دو هفته پیش از آغاز علائم، داروهاي کاهش‌دهنده حساسیت را مصرف کنند تا علائم تحت کنترل درآیند. حتی پس از پایان فصل حساسیت‌زای پاییز و کاهش علامت‌های بیماری نیز به دلیل احتمال تداوم حساسیت، مصرف داروها را قطع نکنید. متخصصان معتقدند بهترین درمان، پیشگیری است، دور ماندن از مواد حساسیت‌زا می‌تواند تا حد زیادی احتمال بروز واکنش‌های حساسیت‌زا را کاهش دهد.
· وقتی وارد منزل می‌شوید، لباس‌ها و کفش‌های خود را خارج کنید و مانع از انتشار مواد حساسیت‌زایی شوید که به لباس‌هایتان چسبیده‌اند.
· دوش گرفتن بهترین راه خلاص شدن از موادی است که به همراه پوست و موی شما وارد منزل شده‌اند.
· بررسی‌ها نشان می‌دهد که گرده گیاهان و مواد حساسیت‌زا صبح‌ها با شدت بیشتری در محیط پراکنده می‌شوند و به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند افرادی که بیشتر در معرض ابتلا به واکنش‌های حساسیتی هستند تا حد امکان صبح‌ها از منزل خارج نشوند.
· در صورت امکان پنجره‌های منزل و اتومبیل را بسته نگه داشته و از تهویه هوا برای بهبود وضعیت هوا استفاده کنید.
· برای اینکه کمتر دچار علائم حساسیتی شوید، بهتر است هر هفته ملحفه‌های رختخواب را با آب داغ بشویید تا از گردوغبار و مواد حساسیت‌زای نهفته در آن خلاص شوید. برخی از این توصیه‌ها برای تمام فصول مناسب است و همیشه می‌توانید از آنها استفاده کنید.
· بعضی میوه‌ها با توجه به پرزهایی که روی پوست دارند عامل حمل مواد حساسیت‌زا به شمار می‌روند، بنابراین باید قبل از مصرف به خوبی آنها را شست.
· از سوی دیگر، در ابتدای پاییز برخی برگ‌ها خشک شده و می‌ریزند بنابراین، پزشکان توصیه می‌کنند افرادی که از حساسیت بالایی برخوردارند در این زمان‌ها از ماسک استفاده کنند. ماسک علاوه بر اینکه مانع از ورود ذرات و مواد حساسیت‌زا به درون مجاری تنفسی می‌شود، محیط تنفس را نیز مرطوب نگه می‌دارد. همچنین به دلیل خشک شدن هوا در فصول سرد پاییز و زمستان، توصیه می‌شود افراد در منزل از دستگاه‌های بخور به‌منظور تامین رطوبت محیط استفاده کنند.
· از خشک کردن لباس و حوله در خارج از منزل خودداری کنید زیرا چسبیدن ذرات حساسیت‌زا به بافت پارچه ممکن است باعث شروع علائم حساسیت شود. بین ساعات 5 تا 10 صبح میزان مواد حساسیت‌زای محیط در این فصل بسیار بالاست، از این رو متخصصان توصیه می‌کنند افراد مستعد، در صورت امکان در این زمان‌ها از منزل خارج نشوند و فعالیت خود را در خارج از منزل محدود کنند.306